احتمالاً هوشنگ به معنی هوش و فرهنگ و پیوندی از این دو واژه است . هوشنگ در اوستا «هائو شیانگها» آمده است . برخی تاریخ نویسان وی را نخستین پیشداد ( نخستین قانونگذار) می دانند زیرا بر هفت اقلیم فرمانروایی می کرد. فردوسی هوشنگ را برگرفته از هوش و فرهنگ می داند و در این باره چنین می سراید :گرانمایه را نام هوشنگ بود تو گفتی همه هوش و فرهنگ بود
زبان شناسان و خاورشناسان «هائو شیانگها» را به معنی «فراهم سازنده خانه های نکو » آورده اند، زیرا او بود که شهر های شوش و بابل را بنیان نهاد. در زمان او آهن و آتش کشف شد و ابزار های جنگی آهنی ساخته شد . فردوسی در باره کشف آتش می گوید که هنگام پرتاب سنگ برای کشتن مار آن سنگ به سنگ دیگری برخورد کرد و اخگری پدید آمد. فروغی پدید آمد از هر دو سنگ دل سنگ گشت از فروغ آذرنگ. چون تهیه آتش برای زندگی دشوار بود، به دستور هوشنگ آتشکده هایی در فارس، آذربایجان و خراسان برپا کردند تا مردم بتوانند، آتش آماده از آن بردارند. داستان هوشنگ درباره کشف آتش نشان می دهد که ایرانیان آتش پرست نبوده اند ولی آتش را از جهت روشنایی و گرمی بخشیدن به زندگی آدمیان حفظ می کردند و سعی در نگهداری آن داشتند.
مگویی که آتش پرستان بُدند پرستنده ی نیکِ یزدان بُدند
به انگیزه کشف آهن در دهم بهمن جشن سده را برپا می داشتند، یعنی پنجاه شب و پنجاه روز مانده به جشن نوروز . فردوسی درباره جشن سده چنین می سراید :ز هوشنگ ماند این سده یادگار بسی باد چون او دگر شهریار در زمان او مردم توانستند که از پوست حیوانات لباس تهیه نمایند.